“Verandering van spijs doet eten”. Maar als je een steak met een vork probeert te snijden, ben je waarschijnlijk even blij als wanneer je soep met een mes probeert te scheppen. Met fietsen is het net zo.
Als iemand vraagt wat de beste fiets is, hangt het af van het soort “fietsen” die persoon het liefste zou beleven. Waar komen die grote verschillen dan vandaan? Lang verhaal kort: de geometrie van het frame en de onderdelen die je er op gebruikt. In deze post neem ik een kleine duik in de basics van “bike geometry”.
Persoonlijk heb ik twee frames waarmee ik m’n noden “goed genoeg” kan dekken. Een stalen hardtail voor alles van gravel en XC tot lichte trail rides. En een full suspension enduro frame voor meer comfort op natural trails, all mountain epics of een dagje bike park.
Deze frames zijn erg verschillend, maar het zal je misschien verbazen, dat ik behalve de vering, verder gewoon dezelfde onderdelen gebruik. Dat spaart flink wat geld uit. Maar veel onderdelen werken gewoon even “goed genoeg” op beide frames.
De hardtail is een Stanton Sherpa Gen 4 met een 120mm vork en mijn full suspension bike is een RAAW Madonna V3 met een beefy 170mm vork en een coil shock. Alle andere onderdelen wissel ik gewoon van frame of zijn verder gewoon identiek. Pedalen, cranks, aandrijving, remmen, dropper, wielen, handlebars, grips…
Op papier zijn het gewoon twee mountainbikes. Maar de ene is mijn favoriet voor Belgische XC-rondjes, terwijl de andere uitblinkt in de Ardennen en tijdens epic alpenritten. Wat veroorzaakt deze verschillen?
Spoiler alert: het draait allemaal om geometrie. In deze post zal ik de belangrijkste geometrie-maten van beide fietsen bespreken, uitleggen wat ze betekenen en hoe ze zich vertalen naar het rijgevoel op het pad.
De belangrijkste geometry measurements
Voordat we cijfers gaan vergelijken, zullen we enkele essentiële geometrie-termen definiëren. Er zijn er meer. Maar met deze weet je al heel wat! Eerst in weinig woorden en wat verderop in wat meer detail
- Reach: Horizontale afstand van de bottom bracket tot de bovenkant van de head tube.
- Stack: Verticale afstand van de bottom bracket tot de bovenkant van de head tube.
- Head Angle: De hoek van de voorvork ten opzichte van de grond.
- Chainstay Length: De afstand van de bottom bracket tot de achteras.
- Bottom Bracket Drop/Height: Hoe laag de bottom bracket zit ten opzichte van de wielassen.
- Seat Tube Angle: De hoek van de zitbuis ten opzichte van de grond.
- Wheelbase: De totale afstand tussen de voor- en achteras.
Reach
Reach is waarschijnlijk het eerste dat je merkt. Dit is de afstand van een verticale lijn boven het bottom bracket tot het midden van de head tube. Reach bepaalt hoe ver je naar het stuur reikt.
Bij mountainbikes is reach belangrijker dan de bovenbuislengte, omdat je vaak rechtstaand rijdt, vaak met een dropper. Bij racefietsen, waar je vooral zit, is de bovenbuislengte relevanter, maar reach blijft een factor.
Als je armen niet comfortabel gebogen zijn tijdens het rijden, is de reach mogelijk te lang. Voelt de fiets te krap, dan is de reach misschien te kort. Kleine aanpassingen in reach kunnen soms met een langere of kortere stuurpen worden opgelost.
Stack
Net zoals reach meet stack de verhouding tussen het bottom bracket en de head tube, maar hierbij gaat het om de hoogte. Stack is de verticale afstand van het midden van het bottom bracket tot een horizontale lijn vanaf de bovenkant van de head tube.
Racefietsers geven vaak de voorkeur aan een lage stack voor een agressieve houding, wat aerodynamica verbetert. Enduro of trail riders voelen zich meestal comfortabeler met een hogere stack, wat een rechtere zitpositie geeft. Ook fietsers met kortere armen, een kort bovenlichaam of beperkte rugmobiliteit kiezen vaak voor meer stack.
Head Angle
Stack en reach bepalen hoe een fiets past, maar de head angle zegt veel over de rijeigenschappen. Deze hoek wordt in graden gemeten: 90 graden is verticaal. Hoe kleiner de hoek, hoe “slacker” (luier), en hoe groter, hoe “steiler.”
Fietsen met een slackere head angle zijn stabiel bij hoge snelheid en in steil terrein, maar minder wendbaar bij scherpe, langzame bochten. Steilere hoeken maken een fiets juist wendbaarder, maar minder stabiel. Dit is echter een vereenvoudiging. Andere factoren zoals vorkoffset, stuurpenlengte en wielmaat beïnvloeden de stuureigenschappen vaak net zo sterk.
Chainstay Length
De lengte van de chainstays bepaalt grotendeels hoe een fiets aanvoelt en reageert tijdens het trappen en sturen. Kortere chainstays maken een fiets speelser en wendbaarder, wat handig is bij technische trails of snelle bochten. Langere chainstays bieden meer stabiliteit, vooral bij hoge snelheden of wanneer de fiets zwaar beladen is, zoals bij bikepacking.
Een korte chainstay kan het voorwiel lichter maken bij steile klimmen, terwijl een langere chainstay de tractie verbetert. Het kiezen van de juiste lengte hangt af van je rijstijl en voorkeuren.
Bottom Bracket Drop/Height
De bottom bracket drop of hoogte beschrijft de positie van het bottom bracket ten opzichte van de assen van de wielen. Hoe lager de drop, hoe lager het zwaartepunt, wat de stabiliteit verbetert, vooral in bochten. Een hoger bottom bracket zorgt voor meer bodemvrijheid, wat handig is in technisch terrein met veel rotsen of wortels.
Bij gravel- en racefietsen is een grotere drop gebruikelijk voor een stabielere rit, terwijl mountainbikes vaak een hogere positie hebben voor meer wendbaarheid en minder kans op botsing met obstakels.
Seat Tube Angle
De zitbuishoek bepaalt hoe ver je boven de pedalen zit en beïnvloedt je trappositie en comfort. Een steilere zitbuishoek plaatst je meer boven de trapas, wat efficiënter is voor klimmen en een krachtiger trapbeweging mogelijk maakt. Dit is typisch bij cross-country of racefietsen.
Een vlakkere zitbuishoek plaatst je verder naar achteren, wat comfortabeler is op lange ritten en helpt bij het verdelen van het gewicht.
Wheel base
De wheelbase is de afstand tussen de assen van het voor- en achterwiel en beïnvloedt hoe stabiel of wendbaar een fiets aanvoelt. Een langere wheelbase zorgt voor meer stabiliteit bij hoge snelheden en op ruig terrein, typisch bij enduro- of downhill fietsen. Een kortere wheelbase maakt een fiets wendbaarder en reactiever, ideaal voor technische trails of snelle bochten.
De combinatie van wheelbase, reach, en chainstay-lengte speelt een belangrijke rol in hoe de fiets aanvoelt en presteert, afhankelijk van het terrein en de rijstijl.
Elk van deze maten beïnvloedt het rijgedrag, de stabiliteit en het algehele karakter van de fiets. Laten we nu eens kijken hoe de Stanton Sherpa en RAAW Madonna zich tot elkaar verhouden.
Geometrie Vergelijking - Cijfers en Analyse
Wil je zelf twee frames vergelijken? Dan kan dat gemakkelijk op https://geometrygeeks.bike. Ik nam hier de Ti versie omdat de stalen versie nog niet in de datbase zit. Bij meer gangbare modellen is dit meestal geen probleem
Stanton Sherpa Gen 4 (Maat 19, 120mm Vork):
- Reach: 450mm
- Stack: 620mm
- Head Angle: 66,5°
- Chainstay Length: 435mm
- Bottom Bracket Drop: 60mm
- Seat Tube Angle: 74,5°
- Wheelbase: 1175mm
RAAW Madonna V3 (Maat L, 170mm Vork, Coil Shock):
- Reach: 485mm
- Stack: 640mm
- Head Angle: 64°
- Chainstay Length: 445mm
- Bottom Bracket Drop: 30mm
- Seat Tube Angle: 78°
- Wheelbase: 1275mm
Belangrijkste verschillen en wat ze betekenen
- Reach & Stack: De Madonna heeft een langere reach en hogere stack. Geweldig voor stabiliteit bij hoge snelheid, maar het kan wat log aanvoelen op steile beklimmingen vergeleken met de Sherpa.
- Head Angle: De luiere 64° head angle van de Madonna maakt hem beter geschikt voor steile afdalingen, terwijl de steilere 66,5° head angle van de Sherpa wendbaarder aanvoelt op vlakkere trails.
- Chainstay Length: De langere chainstays van de Madonna voegen stabiliteit toe aan het achterwiel, terwijl de kortere stays van de Sherpa het gemakkelijker maken om het voorwiel op te tillen.
- Bottom Bracket Drop: De lagere bottom bracket van de Sherpa zorgt voor een ‘vast’ gevoel in bochten, terwijl de hogere BB van de Madonna pedal strikes op ruwe afdalingen helpt voorkomen.
- Seat Tube Angle: De steilere 78° seat tube angle van de Madonna duwt je gewicht naar voren, ideaal voor steile technische beklimmingen. De meer ontspannen 74,5° zitbuishoek van de Sherpa biedt een gebalanceerde zitpositie bij het normalere klimmen.
Rijgevoel in de praktijk
Wanneer ik op de Stanton Sherpa rijd op Vlaamse XC-routes, voelt hij speels, wendbaar en efficiënt tijdens beklimmingen. De kortere wielbasis en steilere head angle maken het gemakkelijk om door krappe bochten te manoeuvreren.
De RAAW Madonna daarentegen voelt als een stabiele tank, gebouwd voor ruige afdalingen en technische beklimmingen. De langere reach, luiere balhoofdhoek en beefy coil shock zorgen voor een fiets die uitblinkt in de Alpen of op rotsachtige trails in de Ardennen.
Beide fietsen zijn briljant in wat ze doen, maar wisselen ertussen vereist een mentale reset.
Het geometrie-compromis
Fietsgeometrie is altijd een compromis. Ontwerpers moeten stabiliteit en wendbaarheid, klim-efficiëntie en daalvermogen, comfort en agressiviteit balanceren.
De Sherpa offert wat vertrouwen tijdens afdalingen op om een snelle klimmer te blijven. De Madonna ruilt wat wendbaarheid in voor ongeëvenaarde stabiliteit bij hoge snelheden op ruw terrein.
En dat is het mooie aan mountainbiken. Er bestaat geen fiets die alles perfect doet, maar je kunt wel twee fietsen hebben die elk uitblinken in hun eigen wereld.
Conclusie: geometrie is meer dan cijfers
Als je ooit naar een geometrie-tabel hebt gekeken en je afvroeg wat al die cijfers betekenen, hoop ik dat deze uitleg helpt. Geometrie draait uiteindelijk niet alleen om reach, hoeken en chainstay lengths. Het gaat om hoe al die cijfers samenkomen om een fiets te laten voelen.
De Stanton Sherpa en RAAW Madonna zijn twee totaal verschillende tools voor twee totaal verschillende taken, en ik zou geen van beide willen missen.
Dus, de volgende keer dat je op je fiets stapt, neem even de tijd om na te denken over hoe de geometrie jouw rit vormt. Veel rijplezier!